„W polskiej szkole wieje nudą” – wielokrotnie słyszałam takie słowa zarówno od uczniów jak i nauczycieli. Zawsze odpowiadam, że każde z nich powinno zacząć najpierw od siebie, podjąć twórcze działania, które przyczynią się do stworzenia szkoły otwartej na nowości, potrafiącej na nowo i w sposób twórczy podejmować każdy nowy dzień. Czy taka szkoła może istnieć? Jak najbardziej tak, z tym że wymaga obecności twórczych uczniów i nauczycieli.

Twórczy uczeń

Oto kilka cech twórczego ucznia/dziecka:

• Poszukuje oryginalnych rozwiązań,

• Charakteryzuje się wrażliwością emocjonalną, bez problemu wyraża swoje uczucia
  i potrafi właściwie odczytywać je u innych ludzi,

• Jest niezależny w myśleniu i ocenianiu,

• Często zadaje oryginalne pytania

• Podejmuje się trudnych zadań, które wymagają wzmożonej koncentracji,

• W oryginalny sposób wykorzystuje zmysł wzroku, słuchu, dotyku, smaku, węchu,

• Przyjmuje otwartą postawę wobec świata i ludzi,

• Nie boi się ryzyka.

A skąd tak naprawdę bierze się twórcze myślenie u ucznia? Przede wszystkim z: obserwacji przyrody i ludzi, analizy tego, co zostało wymyślone w przeszłości, rozwiniętej wyobraźni, nastawienia na sukces, stale zmieniających się potrzeb i oczekiwań, indywidualnych cechy osobowości.

Zdecydowanie ścisły związek z twórczością mają również emocje ucznia. Wśród nich najbardziej sprzyjają twórczości takie emocje jak: zaskoczenie, zdziwienie, pasja, fascynacja, ciekawość. W ramach zajęć dydaktycznych i wychowawczych możliwe jest podjęcie wielu działań, mających na celu wzmacnianie i pobudzanie twórczości u uczniów. Można do nich zaliczyć: wzmacnianie świadomości twórczej, rozwijanie wysokiej motywacji oraz wytrwałości, wzmacnianie ciekawości i chęci podejmowania ryzyka, pobudzanie wrażliwości oraz trenowanie pamięci.

Twórczy nauczyciel

Coraz częściej mówi się o potrzebie obecności w polskich szkołach twórczego nauczyciela, który swoją pasją porwie uczniów do aktywności, wskaże im właściwą drogę działania, rozwijania swoich zainteresowań i umiejętności, a przede wszystkim sprawi,
że szkoła będzie naturalnym czynnikiem w twórczym rozwoju dziecka. Jaki tak naprawdę powinien być twórczy nauczyciel? Przede wszystkim jego działalność dydaktyczna
i wychowawcza nie może być schematyczna, wymaga poszukiwania i wypracowania coraz to nowszych sposobów postępowania.

Czego zatem należy wymagać od twórczego nauczyciela? Przede wszystkim zmiany. Nie może to być osoba, która zdobyte przez siebie wykształcenie i doświadczenie zawodowe traktuje jako pewną stałą w swoim życiu, będącą punktem wyjścia do wszelkich działań. Jest to nauczyciel pomysłowy, a zarazem otwarty na pomysły innych. Charakteryzuje się nowatorstwem pedagogicznym – potrafi odnaleźć się w nowych sytuacjach dydaktyczno-wychowawczych, samodzielnie tworzyć takie sytuacje i pomóc odnaleźć się w nich swoim uczniom.

Jako „człowiek zmiany” powinien nieustannie uczyć się nowych rzeczy, poszukiwać, eksperymentować, decydować o różnych sposobach rozwiązania sytuacji problemowych. Zarazem nauczyciel nie może być zagrożeniem dla twórczości swoich uczniów, w takim sensie, że umiejętnie powinien być otwartym na ich oryginalność, słuchać ich opinii i liczyć się z ich różnymi wizjami świata.

Twórczy nauczyciel powinien przyjąć następujące zasady postępowania:

• Docenianie twórczego myślenia u wychowanków i stworzenie warunków, by oni sami również potrafili doceniać swoje pomysły,

• Uczenie tolerancji i akceptacji dla twórczych rozwiązań powszechnych problemów, np. agresji w klasie szkolnej,

• Brak narzucania sztywnych schematów podczas aktywności podejmowanej w klasie szkolnej czy na szerszym forum szkoły, tworzenie twórczej atmosfery,

• Udostępnianie możliwości potrzebnych do realizacji nietuzinkowych pomysłów wychowanków,

• Uczenie konstruktywnej krytyki wobec własnych wytworów wychowanków czy ich aktywności,

• Wychowywanie uczniów otwartych na nowe możliwości

Twórcza praca, zarówno ucznia jak i nauczyciela, zaspokaja przede wszystkim potrzebę uznania i sukcesu, podnosi poczucie własnej wartości. Z takiego podejścia płyną również korzyści dla całego systemu edukacji.

Twórcze i niekonwencjonalne postępowanie nauczycieli pozwoli na przygotowanie młodych pokoleń do życia w demokratycznym społeczeństwie, w którym nie będą jedynie pionkami, a aktywnymi uczestnikami życia społecznego, do którego wniosą wiele nowych pomysłów i zastosowań.

Edukacja oparta na twórczości jest w dużym stopniu drogą do odkrywania potencjału tkwiącego w każdym uczniu. Korzyści płynące z twórczej postawy wobec życia i edukacji są naprawdę wymierne. Potrzeba nam jedynie twórczych nauczycieli, którzy poprowadzą przez kolejne szczeble edukacji twórczych uczniów.